लहान मुलांनी निराश होणं किंवा चिडचिड करणं , वेळोवेळी वाईट मूड मध्ये राहणे अगदी सामान्य आहे. परंतु जेव्हा नकारात्मक भावना आणि नकारात्मक
विचार बराच काळ टिकून राहतात आणि मुलाची नैसर्गिक पणे खेळण्याची अभ्यास करण्याची किंवा दैनंदिन कामं करण्याची क्षमता मर्यादित होते कमी होते तेव्हा ते नैराश्य असू शकते.
डिप्रेशन हा एक प्रकारचा मूड डिसऑर्डर आहे. जेव्हा मुले दुःखी,किंवा निराश आठवडे, महिने किंवा त्याहूनही अधिक काळ असतात तेव्हा ही चिन्हे गंभीर असतात , सतत स्वतःला कमी लेखने
उदास वाटणे , एकाग्रता नसने , झोप आणि भूक सतत डिस्टर्ब् होणं . शाळेत मन रमत नाही , थकल्यासारखे वाटेल, मित्र किंवा कुटूंबापासून दूर जावे.हे सुद्धा काही प्रारंभिक लक्षणे आहेत .
जेव्हा मुल नैराश्यात असतात , तेव्हा ते त्यांच्या आवडीच्या गोष्टी करत असतांना सुद्धा त्या त्यांना कठीण जाचक वाटू शकतात . डिप्रेशन मुले मुलांना आपण कुठल्याच कामाचे नाही अगदीच नालायक आहोत ,आपल्यावर कुणीही प्रेम करत नाही असे वाटू शकते वाटते. यामुळे दिन्चार्येही कठीण वाटू शकते . जेव्हा नैराश्य तीव्र होते, तेव्हा यामुळे मुलांना स्वत: ला हानी पोहचविण्याचा किंवा आत्महत्येचा विचार येऊ शकतो अश्या वेळेस त्याला
पाठिंबा द्या आणि आपल्या मुलाबद्दल आपल्या प्रेमाची आणि काळजीने आपुलकीच्या स्नेहाच्या भावनेने जवळ घ्या . विश्वास द्या कि आम्ही आहोत ना , काळजीचे करू नकोस
डिप्रेशन ओळखणे
जेव्हा मूल उदास असते तेव्हा पालक आणि इतर लोकांना हे कळणे कठीण असते. मुलं अचानक चिडचिडे बनली किंवा रागीट बनली , सतत मूड बदलतोय , तुमच्या विषयी किंवा एकंदर वडीलधाऱ्या मंडळींबद्दल अनादर करतोय . कुठल्याच गोष्टींत उत्साह आणि इंटरेस्ट नसणे , एकलकोंडा बनणे पालक आणि मुले ( किशोरवयीन) यांना हे लक्षातही येऊ शकत नाही की ही नैराश्याची चिन्हे असतील . डिप्रेशन वेगवेगळ्या मार्गांनी व्यक्त होतं
डिप्रेशन आणि इतर मूड डिसऑर्डरचे निदान
डिप्रेशन आणि मूड डिसऑर्डरचे निदान करताना, डॉक्टर किंवा समुपदेशक वेगवेगळ्या प्रकारांचा वापर करतात.
मेजर डिप्रेशन : दीर्घकाळ उदास मनःस्थिती ही डिप्रेशन अवस्था कमीतकमी 2 आठवडे टिकली कि म्हटली जाते . कुणा जवळच्या व्यक्तीच्या अचानक जाण्याने , प्रेमभंग , व्यावसायिक तोटा किंवा आजारपण यामुळे मेजर डिप्रेशन येतं
.
क्रॉनिक डिप्रेशन (ज्याला डायस्टिमिया देखील म्हणतात) स्लो डिप्रेशन आहे जी हळूहळू विकसित होते आणि 2 वर्ष किंवा त्याहून अधिक काळ टिकते . याची करणे मुख्यत्वेकरून अनुवांशिक असतात
ऋतुपरत्वे बदलणारं डिप्रेशन : डिसऑर्डर एक प्रकारचा डिप्रेशन आहे जो ऋतुमानाशी संबंधित आहे . प्रकाश किती आहे याच्याशी संबंधित आहे. जेव्हा दिवसाचे तास लहान असतात तेव्हा हे विकसित होते; उदाहरणार्थ, हिवाळ्यातील महिन्यांमध्ये.
डिस्ट्रपटिव्ह मूड डिसऑर्डर आक्रमकता आणि रागाचा उद्रेक नेहमी चिडचिड अशी मनःस्थिती 6 वर्षांपेक्षा मोठ्या मुलामध्ये कमीतकमी एक वर्ष टिकली कि म्हटली जाते
.
योग्य लक्ष आणि काळजी घेऊन डिप्रेशन आणि इतर मूड डिसऑर्डर चांगले होऊ शकतात. परंतु त्यांच्यावर योग्य वेळी उपचार न केल्यास समस्या कायम राहू शकतात किंवा आणखी वाईट होऊ शकतात.
जर आपल्याला असे वाटले की आपल्या मुलास डिप्रेशन असेल किंवा मूडची समस्या आहे तर :
आपल्या मुलाशी डिप्रेशन आणि मनःस्थितीबद्दल बोला. मुले कदाचित दुर्लक्ष करतात,लपवतात किंवा बऱ्याचदा लक्षातही येत नाही त्यांच्या .. त्यांच्याशी तरीही बोला. ऐका, आपला आधार द्या आणि प्रेम द्या .
आवश्यकता असल्यास डॉक्टर ला भेट द्या
. डॉक्टर कदाचित संपूर्ण शारीरिक तपासणी करतील . डॉक्टरांच्या सल्ल्याने आपल्या मुलाच्या आरोग्याच्या तपासणी करून घ्या जर डॉक्टरांना असे वाटले की आपल्या मुलाला डिप्रेशन किंवा तत्सम मूड डिसऑर्डर आहे, तर तो आपल्याला उपचारांसाठी एखाद्या तज्ञाकडे पाठवू शकता .
मनोविकार तज्ज्ञांशी संपर्क साधा. डिप्रेशन रिकव्हर होऊ शकते. परंतु मदतीशिवाय हे दीर्घकाळ टिकू शकते किंवा आणखी वाईट होऊ शकते. मनोचिकित्सक किंवा मानसशास्त्रज्ञ आपल्या मुलाचे मूल्यांकन करू शकतात आणि उपचारांची शिफारस करतात. मनोविकार तज्ज्ञांकडे जावं लागलं म्हणजे वेड लागलं तरच जावं लागतं हा ग्रह मनातून काढा . मुलांच्याही मनातून काढा . कुठल्याही माणसाला आयुष्याच्या कुठल्याही टप्प्यावर मानवोपचार तज्ज्ञाची आवश्यकता असते . खेळाडूंच्या फिजिओ च्या टीम सोबत कायम एक मानसोपचार तज्ज्ञ असतो . कुणाला वेड लागलं तर म्हणून नाही तर त्यांच्या मनस्थितीची काळजी घेण्यासाठी .
पालक समुपदेशन देखील बर्‍याचदा उपचारांचा एक भाग असतो. हे निराशेने ग्रस्त असलेल्या मुलाला किंवा किशोरवयीन मुलाला पालक चांगल्या प्रकारे मार्गदर्शन करू शकतात
मदत करण्याचे आणखी मार्ग
आपल्या मुलास पौष्टिक पदार्थ खातात, पुरेशी झोप मिळेल आणि दररोज शारीरिक व्यायाम मिळेल मिळेल असे बघा . याचा मूडवर सकारात्मक परिणाम होतो.
एकत्र वेळ घालवा . दोघे आनंद घेऊ शकता अशा गोष्टी करण्यात आपल्या मुलासह वेळ घालवा. फिरायला जा, एखादा खेळ खेळा, स्वयंपाक करा, हस्तकला बनवा, एक मजेदार चित्रपट पहा. सकारात्मक भावना आणि मनःस्थितीला हळूहळू प्रोत्साहित करा (जसे की आनंद, विश्रांती, करमणूक आणि आनंद) हळूहळू डिप्रेशन चा एक भाग असलेल्या निराश मनोवृत्तीवर मात करण्यात मदत करू शकते.
डॉ योगिनी सावंत
विचार बराच काळ टिकून राहतात आणि मुलाची नैसर्गिक पणे खेळण्याची अभ्यास करण्याची किंवा दैनंदिन कामं करण्याची क्षमता मर्यादित होते कमी होते तेव्हा ते नैराश्य असू शकते.
डिप्रेशन हा एक प्रकारचा मूड डिसऑर्डर आहे. जेव्हा मुले दुःखी,किंवा निराश आठवडे, महिने किंवा त्याहूनही अधिक काळ असतात तेव्हा ही चिन्हे गंभीर असतात , सतत स्वतःला कमी लेखने
उदास वाटणे , एकाग्रता नसने , झोप आणि भूक सतत डिस्टर्ब् होणं . शाळेत मन रमत नाही , थकल्यासारखे वाटेल, मित्र किंवा कुटूंबापासून दूर जावे.हे सुद्धा काही प्रारंभिक लक्षणे आहेत .
जेव्हा मुल नैराश्यात असतात , तेव्हा ते त्यांच्या आवडीच्या गोष्टी करत असतांना सुद्धा त्या त्यांना कठीण जाचक वाटू शकतात . डिप्रेशन मुले मुलांना आपण कुठल्याच कामाचे नाही अगदीच नालायक आहोत ,आपल्यावर कुणीही प्रेम करत नाही असे वाटू शकते वाटते. यामुळे दिन्चार्येही कठीण वाटू शकते . जेव्हा नैराश्य तीव्र होते, तेव्हा यामुळे मुलांना स्वत: ला हानी पोहचविण्याचा किंवा आत्महत्येचा विचार येऊ शकतो अश्या वेळेस त्याला
पाठिंबा द्या आणि आपल्या मुलाबद्दल आपल्या प्रेमाची आणि काळजीने आपुलकीच्या स्नेहाच्या भावनेने जवळ घ्या . विश्वास द्या कि आम्ही आहोत ना , काळजीचे करू नकोस
डिप्रेशन ओळखणे
जेव्हा मूल उदास असते तेव्हा पालक आणि इतर लोकांना हे कळणे कठीण असते. मुलं अचानक चिडचिडे बनली किंवा रागीट बनली , सतत मूड बदलतोय , तुमच्या विषयी किंवा एकंदर वडीलधाऱ्या मंडळींबद्दल अनादर करतोय . कुठल्याच गोष्टींत उत्साह आणि इंटरेस्ट नसणे , एकलकोंडा बनणे पालक आणि मुले ( किशोरवयीन) यांना हे लक्षातही येऊ शकत नाही की ही नैराश्याची चिन्हे असतील . डिप्रेशन वेगवेगळ्या मार्गांनी व्यक्त होतं
डिप्रेशन आणि इतर मूड डिसऑर्डरचे निदान
डिप्रेशन आणि मूड डिसऑर्डरचे निदान करताना, डॉक्टर किंवा समुपदेशक वेगवेगळ्या प्रकारांचा वापर करतात.
मेजर डिप्रेशन : दीर्घकाळ उदास मनःस्थिती ही डिप्रेशन अवस्था कमीतकमी 2 आठवडे टिकली कि म्हटली जाते . कुणा जवळच्या व्यक्तीच्या अचानक जाण्याने , प्रेमभंग , व्यावसायिक तोटा किंवा आजारपण यामुळे मेजर डिप्रेशन येतं
.
क्रॉनिक डिप्रेशन (ज्याला डायस्टिमिया देखील म्हणतात) स्लो डिप्रेशन आहे जी हळूहळू विकसित होते आणि 2 वर्ष किंवा त्याहून अधिक काळ टिकते . याची करणे मुख्यत्वेकरून अनुवांशिक असतात
ऋतुपरत्वे बदलणारं डिप्रेशन : डिसऑर्डर एक प्रकारचा डिप्रेशन आहे जो ऋतुमानाशी संबंधित आहे . प्रकाश किती आहे याच्याशी संबंधित आहे. जेव्हा दिवसाचे तास लहान असतात तेव्हा हे विकसित होते; उदाहरणार्थ, हिवाळ्यातील महिन्यांमध्ये.
डिस्ट्रपटिव्ह मूड डिसऑर्डर आक्रमकता आणि रागाचा उद्रेक नेहमी चिडचिड अशी मनःस्थिती 6 वर्षांपेक्षा मोठ्या मुलामध्ये कमीतकमी एक वर्ष टिकली कि म्हटली जाते
.
योग्य लक्ष आणि काळजी घेऊन डिप्रेशन आणि इतर मूड डिसऑर्डर चांगले होऊ शकतात. परंतु त्यांच्यावर योग्य वेळी उपचार न केल्यास समस्या कायम राहू शकतात किंवा आणखी वाईट होऊ शकतात.
जर आपल्याला असे वाटले की आपल्या मुलास डिप्रेशन असेल किंवा मूडची समस्या आहे तर :
आपल्या मुलाशी डिप्रेशन आणि मनःस्थितीबद्दल बोला. मुले कदाचित दुर्लक्ष करतात,लपवतात किंवा बऱ्याचदा लक्षातही येत नाही त्यांच्या .. त्यांच्याशी तरीही बोला. ऐका, आपला आधार द्या आणि प्रेम द्या .
आवश्यकता असल्यास डॉक्टर ला भेट द्या
. डॉक्टर कदाचित संपूर्ण शारीरिक तपासणी करतील . डॉक्टरांच्या सल्ल्याने आपल्या मुलाच्या आरोग्याच्या तपासणी करून घ्या जर डॉक्टरांना असे वाटले की आपल्या मुलाला डिप्रेशन किंवा तत्सम मूड डिसऑर्डर आहे, तर तो आपल्याला उपचारांसाठी एखाद्या तज्ञाकडे पाठवू शकता .
मनोविकार तज्ज्ञांशी संपर्क साधा. डिप्रेशन रिकव्हर होऊ शकते. परंतु मदतीशिवाय हे दीर्घकाळ टिकू शकते किंवा आणखी वाईट होऊ शकते. मनोचिकित्सक किंवा मानसशास्त्रज्ञ आपल्या मुलाचे मूल्यांकन करू शकतात आणि उपचारांची शिफारस करतात. मनोविकार तज्ज्ञांकडे जावं लागलं म्हणजे वेड लागलं तरच जावं लागतं हा ग्रह मनातून काढा . मुलांच्याही मनातून काढा . कुठल्याही माणसाला आयुष्याच्या कुठल्याही टप्प्यावर मानवोपचार तज्ज्ञाची आवश्यकता असते . खेळाडूंच्या फिजिओ च्या टीम सोबत कायम एक मानसोपचार तज्ज्ञ असतो . कुणाला वेड लागलं तर म्हणून नाही तर त्यांच्या मनस्थितीची काळजी घेण्यासाठी .
पालक समुपदेशन देखील बर्‍याचदा उपचारांचा एक भाग असतो. हे निराशेने ग्रस्त असलेल्या मुलाला किंवा किशोरवयीन मुलाला पालक चांगल्या प्रकारे मार्गदर्शन करू शकतात
मदत करण्याचे आणखी मार्ग
आपल्या मुलास पौष्टिक पदार्थ खातात, पुरेशी झोप मिळेल आणि दररोज शारीरिक व्यायाम मिळेल मिळेल असे बघा . याचा मूडवर सकारात्मक परिणाम होतो.
एकत्र वेळ घालवा . दोघे आनंद घेऊ शकता अशा गोष्टी करण्यात आपल्या मुलासह वेळ घालवा. फिरायला जा, एखादा खेळ खेळा, स्वयंपाक करा, हस्तकला बनवा, एक मजेदार चित्रपट पहा. सकारात्मक भावना आणि मनःस्थितीला हळूहळू प्रोत्साहित करा (जसे की आनंद, विश्रांती, करमणूक आणि आनंद) हळूहळू डिप्रेशन चा एक भाग असलेल्या निराश मनोवृत्तीवर मात करण्यात मदत करू शकते.
डॉ योगिनी सावंत
